ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΣΕ
ΘΕΝΑΤΑ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ
ΑΝΤΩΝΗΣ Π.ΑΡΓΥΡΟΣ
1.ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ: Στο πλαίσιο της συζήτησης για την αναθεώρηση του Συντάγματος,
τίθεται συνεχώς στην δημόσια ζωή το ζήτημα της Ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης. Το
ζήτημα εντοπίζεται στις περισσότερες συζητήσεις στο θέμα της επιλογής της
Ηγεσίας της Δικαιοσύνης, ζήτημα εξαιρετικό σημαντικό, παράλληλα υπάρχουν ζητήματα,
όπως
·
η λογοδοσία της δικαιοσύνης[1],
·
ο έλεγχος συνταγματικότητάς των νόμων,
·
η πλήρης απεξάρτηση της Δικαιοσύνης από την Εκτελεστική Λειτουργία,
·
τον αποτελεσματικό δικαστικό έλεγχο, όλων χωρίς εξαίρεση των πράξεων
εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας ακόμη και της παραβίασης των διατάξεων
που αφορούν στην καλή νομοθέτηση[2] ή
των Interna corporis.[3]
·
Είναι καιρός για την κατάργηση των Δικαστηρίων των άρθρων 99Σ (δικαστήριο αγωγών
κακοδικίας και 86 παρ 4 Σ(Μισθοδικείο)ή σε κάθε περίπτωση τροποποίηση των όρων
προσφυγής και συνθέσεως τους.
2. Η
ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης[4] είναι στενά συνυφασμένη με τις αλληλένδετες αρχές του
Κράτους Δικαίου[5]. Αναφορά
στις διατάξεις των άρθρων 62,86,90 § 5, 88 ,91,95, 99, 100.
Α)
Με την επιλογή της Ηγεσίας της Δικαιοσύνης[6]
από τις Ολομέλειες των Ανωτάτων Δικαστηρίων και το Υπουργικό Συμβούλιο,
τροποποιούμενου σχετικά του άρθρου 90 § 5 Σ .
Ι.Η επιλογή προέδρων των Ανωτάτων Δικαστηρίων:
Ο Πρόεδρος, για θέση προτείνονται τρείς Αντιπρόεδροι από την
Ολομέλεια του οικείου δικαστηρίου, μεταξύ των Αντιπροέδρων του δικαστηρίου
αυτού και τελικά την επιλογή να ενεργεί το Υπουργικό
Συμβούλιο μεταξύ των προτεινομένων.
ΙΙ.Η επιλογή Αντιπροέδρων των Ανωτάτων Δικαστηρίων:
Οι Αντιπρόεδροι: Για
θέση προτείνονται από την Ολομέλεια του οικείου δικαστηρίου, όμως να
περιορίζεται μεταξύ των αρχαιότερων δικαστών του οικείου δικαστηρίου. Την
επιλογή να ενεργεί το Υπουργικό Συμβούλιο μεταξύ των προτεινομένων
Το αυτό κατ’ αναλογίαν θα πρέπει να ισχύσει και για τον
Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου.
ΙΙΙ. Όριο ηλικίας δικαστικών λειτουργών: (άρθρο 88 § 5 Σ) Τροποποίηση
της διατάξεως με κατάργηση της διάταξης και σκοπό την καθιέρωση νομοθετικά
ενιαίου ορίου ηλικίας ανεξαρτήτως βαθμού του εβδομηκοστού έτους.
Β)Κατάργηση κάθε ελέγχου του Υπουργού
Δικαιοσύνης:
Κατάργηση κάθε ελέγχου του Υπουργού Δικαιοσύνης για την
άσκηση πειθαρχικής αγωγής κατά δικαστικού λειτουργού, για διαφωνία σε προσαγωγή
δικαστικού λειτουργού (άρθρο 91 Σ), ειδικότερα: α) Κατάργηση της διατάξεως του
άρθρου 91 § 3 Σ: «3. …. Tήν πειθαρχική αγωγή εγείρει και ο Υπουργός της
Δικαιοσύνης». β) Κατάργηση της διατάξεως του άρθρου 91 § 3: «3. Αν ο Υπουργός
Δικαιοσύνης διαφωνεί με την κρίση Ανώτατου δικαστικού συμβουλίου, μπορεί να
παραπέμπει το ζήτημα στην ολομέλεια του οικείου ανώτατου δικαστηρίου, όπως
νόμος ορίζει» και της διατάξεως του άρθρου 91 § 4: «§ 4. Οι αποφάσεις
της ολομέλειας ως δευτεροβάθμιου ανώτατου δικαστικού συμβουλίου για το ζήτημα
που έχει παραπεμφθεί σε αυτήν, καθώς και οι αποφάσεις του ανώτατου δικαστικού
συμβουλίου, είναι υποχρεωτικές[7]».
Γ) Ο έλεγχος συνταγματικότητάς
των νόμων:
Το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο, το οποίο θεσμοθετείται με βάση
το άρθρο 100 του Συντάγματος, έχει αρμοδιότητες εκλογοδικείου (έκπτωση
βουλευτών λόγω κωλύματος ή ασυμβιβάστου, έλεγχος δημοψηφίσματος) και
αρμοδιότητα να επιλύει τη σύγκρουση απόψεων ανώτατων δικαστηρίων σχετικά με την
έννοια ή τη συμφωνία με το Σύνταγμα διατάξεων τυπικού νόμου. Η αναβίβαση του
ΑΕΔ, σε «Συνταγματικό» Δικαστήριο που θα επιλύει τελικώς τα πάσης φύσεως
συνταγματικά ζητήματα, με την χορήγηση δικαιώματος ατομικής προσφυγής από
οποιονδήποτε πολίτη και την καθιέρωση προληπτικού ελέγχου συνταγματικότητας των
νόμων και των κανονιστικών πράξεων από το Συμβούλιο της Επικράτειας. Να ισχύει
ως γενικός κανόνας καμμιά πράξη των οργάνων της Πολιτείας να μην παραμένει
δικαστικά ανέλεγκτη.
Δ) της συμμόρφωσης
της Πολιτείας στις αποφάσεις των δικαστηρίων :
Οι αποφάσεις της Δικαιοσύνης αλλά και του ΕΔΔΑ και ΔΕΕ, πρέπει και να εφαρμόζονται άμεσα από την
Διοίκηση, πράγμα που πρέπει να βελτιωθεί και προστεθεί ρητά στην διάταξη του άρθρου 95 §
5 του Συντάγματος. Αυτονόητη είναι ευθύνη του κράτους και από παράνομες
πράξεις οργάνων του για αποζημιώση63 από πρόδηλο σφάλμα του δικαστικού
λειτουργού. 64Το ΕΔΔΑ με αφορμή την 800/2021 απόφαση του ΣτΕ, εξέδωσε την
ιστορική Απόφαση του στην «ΥΠΟΘΕΣΗ ΖΟΥΜΠΟΥΛΙΔΗΣ ΚΑΤΑ ΕΛΛΑΔΑΣ (NO. 3)
(57246/21)» και έκρινε ότι σύμφωνα με άρθρο 6 παρ 1 της ΕΣΔΑ, δεν μπορεί να
εμποδισθεί η άσκηση αγωγής αποζημιώσεως κατά τις διατάξεις των άρθρων 105-106
ΕισΝΑΚ, υφισταμένης αστικής ευθύνης του δημοσίου, από πράξεις των οργάνων του
Κράτους και μάλιστα της δικαστικής λειτουργίας (βλ. ΣτΕ 2168/2016 ε-επταμ.,
48/2016 επταμ., 1330/2016).
Ε) Η λογοδοσία στην
δικαιοσύνη:
Θεσμοθέτηση του «Ανωτάτου Συμβουλίου της Δικαιοσύνης» που θα
είναι και το «Εθνικό Συμβούλιο Μεταρρύθμισης Δικαιοσύνης», δηλαδή ενός οργάνου
λογοδοσίας και συμβουλευτικού οργάνου
της Πολιτείας, ήτοι μιας συντονιστικής επιτροπής από όλους τους λειτουργούς της
δικαιοσύνης με θεσμική ιδιότητα (ηγεσίες δικαστηρίων συνδικαλιστικές
Συντάγματος, οργανώσεις δικαστών, Ολομέλεια Δικηγόρων, Συμβολαιογράφων), που να
θέσουν το ζήτημα του τι πρέπει να γίνει για την βελτίωση του όλου συστήματος
απονομής της δικαιοσύνης.
Στ)Ουδείς μπορεί και
με οποιαδήποτε διάταξη να εμποδίζεται στην άσκηση του δικαιώματος δικαστικής
προστασίας, κατάργηση προνομίων( άρθρων 62,86Σ):
1.Το
εύρος εφαρμογής του άρθρου 62,86 Σ βρίσκεται, υπό έντονη αμφισβήτηση, ύστερα
από τις πρόσφατες εξελίξεις στη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων
Δικαιωμάτων, σχετικά με την ερμηνεία του άρθρου 6 της ΕΣΔΑ (βλ. υπόθεση
Μπακογιάννη κατά Ελλάδος, Συγγελίδης κατά Ελλάδος της 11ης Φεβρουαρίου 2010
(προσφυγή 24895/07).
2.Η τροποποίηση του άρθρου 62 Σ(Ακαταδίωκτο των βουλευτών) και η πλήρης κατάργηση του άρθρου 86
Σ(Δίωξη κατά μελών της Κυβέρνησης): Προτείνεται ότι: Η ασυλία δεν ισχύει όταν ένας
βουλευτής ή Υπουργός καταληφθεί επ’ αυτοφώρω διαπράττων κακούργημα ή
πλημμέλημα. Όλοι πρέπει να υπάγονται στο φυσικό δικαστή στον οποίο υπάγονται
και οι πολίτες η εξαίρεση που πρέπει να υπάρχει όταν υπάρχει ζήτημα που αφορά την
άσκηση των καθηκόντων.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ: Πρέπει άμεσα να ανοίξει ευρύτατος διάλογος με όλα τα μέσα ενημέρωσης και
με το διαδίκτυο, όπου όλοι οι Έλληνες πολίτες θα μπορούν να καταθέτουν τις
απόψεις τους, έτσι ώστε άξια να μπορούμε να έχουμε ένα νέο Σύνταγμα που
υπερήφανα να λέμε:«... Χρώμεθα γάρ πολιτεία ον ζηλούση τούς των
πέλας νόμους, παράδειγμα δε μάλλον αντοί οντες τισίν ή μιμού-μενοι ετέρους, καί
Ονομα μεν διά το μή ές ολίγους αλλ'ές πλεί-ονας οίκείν δημοκρατία κέκληται·
μέτεστι δε κατά μεν τούς νό-μους προς τά ίδια διάφορα πάσι το ίσον, κατά δε την
αξίωσιν, ώς έκαστος εν τω ενδοκιμεί, ονκ απο μέρουςτο πλέον ές τά κοινά ή απ'
αρετής προτιμάται, ονδ' ανκατά πενίαν, εχων γέ τι αγαθόν δράσαι την πόλιν,
αξιώματος αφανεία κεκώλυται ...»[8]
Τρίτη, 16 Ιουλίου 2024[9]
[1] Βλ.
Μιχάλης Ν. Πικραμένος «Η λογοδοσία των δικαστών στη δημοκρατία: δημόσια
εμπιστοσύνη στη δικαιοσύνη» (Ευρασία, Αθήνα 2022)
[2] Βλ. Χρ.
Ντουχάνης, Ο δικαστικός έλεγχος του κύρους των κανόνων δικαίου και ιδίως των
κανονιστικών διοικητικών πράξεων, ΘΠΔΔ 8-9/2017, 795.
[3]
Βλ. ΣτΕ 360/2017.
[4] Βλ. Δημ.
Γ. Ράϊκος, «Η αμεροληψία κατά την απονομή της δικαιοσύνης», ομιλία στην ημερίδα
ΕΔΔ-ΚΕΔΙΒΑ της 3.4.2014, ανάρτηση στην ιστοσελίδα της Ένωσης Διοικητικών
Δικαστών.
[5] Βλ.Ε.
Κρουσταλάκης, Η δικαστική εξουσία, η ανεξαρτησία της και η κοινή γνώμη, ΕλλΔνη
27 [1986]. 36 επ.
[6] Ο
Πρόεδρος του ΣτΕ Κ. Μενουδάκος προτείνει: «Γίνεται μεγάλη συζήτηση για το ποιος
επιλέγει τον πρόεδρο και τους αντιπροέδρους των ανώτατων δικαστηρίων. Νομίζω
ότι αυτή είναι λάθος συζήτηση, διότι πραγματικά δεν μπορεί να βρεθεί ο ιδανικός
τρόπος και το ιδανικό εκλεκτορικό σώμα, το οποίο δεν θα είχε κάποιες αδυναμίες.
Αυτό που πρέπει να γίνει -και είναι το τέταρτο σημείο που προτείνω-, είναι να
καταργηθεί ο βαθμός του προέδρου», πηγή: www.enet.gr 12 Φεβ 2013.
[7] Για τον
Υπουργό.
[8]
(ΘΟΥΚ
2.34.1-2.46.2: Ο Επιτάφιος του Περικλή).
[9] Αφιερώνεται στην ιερή μνήμη του πατέρα μου Παναγιώτη Α. Αργυρού(+16.7.1994).
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου